پوشش گیاهی

پوشش گیاهی

• ۱ـ بوته ها و درختان خودرو: بوته ها و گیاهانی که در روستا به صورت غالب دیده می شوند عبارتند از: اسکنبیل، جاز، ترقو، کلور، کلاه میرحسن (گوده)، چمرز، تله و قمس (نوعی بادام کوهی بوته ای)، خارشتر، گون، مری امهر (نوعی بادام کوهی)، رخن، سرشو، کلخشک، نخود وحشی، زیره، آلاله، کلپوره، لیسو (تره وحشی)، ریواس، کاه کوتی، آویشن و درختانی چون پسته وحشی (بنه)، ارچن، کمیدون (نوعی پسته وحشی)، انجیر و ...
• ۲ـ گیاهان و درختان کاشته شده: در روستا گیاهانی چون نخود، جو و گندم به صورت آبی و در مواردی نخود به صورت دیمی کشت می شود و در باغات درختانی چون بادام، گردو، انار، سنجد، زردآلو، آلو، نوعی گلابی به نام هرمو، انگور، بید، سپیدار و جودانه (نوعی سپیدار) به چشم می خورد.

تاریخ میمند

تاریخ میمند

بی شک روستای میمند یکی از باستانی ترین سکونت گاههای انسانی ایران و جهان است که از هزاره های پیش از ظهور اسلام تاکنون همچنان پابرجاست و به حیات خود ادامه می دهد. ظاهراً در کتاب تاریخ و جغرافیای قدیم ایران نامی از این روستا ذکر نشده است. البته ادعای محققان معدودی است که در چند دهه قبل از این روستا بازدید کرده و در مورد آن به تحقیق پرداخته اند و گرنه به دلایلی بررسی جامع پیرامون میمند و نحوه شکل گیری و سیر تطور تاریخ آن مسائل نامکشوفه فراوانی را پیش روی محققان رشته های مختلف علوم می گذارد که گشودن هر کدام از این دربهای بسته می تواند به روشن شدن تاریخ تمدن بشر در این گوشه عالم و حتی جهان کمکی به سزا و درخور نماید. گویا قدیمی ترین متنی که در کتاب تاریخی درباره ویژگی های معماری و فضا و کالبد میمند آمده است متعلق به نویسنده انگلیسی به نام ستوان پاتینگر می باشد که در سال ۱۸۱۰ میلادی در هنگام گذر از کرمان به فارس، از میمند گذر کرده و چند سطری از سفرنامه خود را به خانه های میمند اختصاص داده که در داخل کوه کنده شده اند. نویسنده فرانسوی دیگری به نام ارنست بروتن نیز در سال ۱۸۵۰ میلادی نوشته است: "کرمان شهریست که در دل کوه ساخته شده است" و می افزاید: "اهالی این شهر علی الهی هستند". در کتاب تاریخ کرمان نوشته احمد خان وزیری کرمانی و تصحیح دکتر باستانی پاریزی، آنچه در کتب تاریخی قدیم درباره میمند آمده گردآوری شده است. این مطالب همگی بر وجود و حضور میمند کرمان در زمان ظهور اسلام و تسلط اعراب بر ایران و بعد از آن حکایت دارد. اما از ویژگیهای معماری خانه و کوچه ها و مردم میمند ذکری به میان نیامده است. اغلب صاحب نظرانی که به بررسی تاریخ پیدایش میمند پرداخته اند تقریباً بر این نکته اتفاق نظر دارند که هسته های اولیه روستای میمند در زمانی که ساکنین فلات ایران هنوز مردگان خود را در زمین دفن نمی کردند حفاری شده و هدف از انتخاب این محل تدارک جایگاهی برای نگهداری مردگان بوده است و این اعتقادات مربوط به مردمانیست که آیین مهرپرستی داشته اند.(این آیین با آریاییها به ایران آمده است). گفتنی است که نگهداری مردگان در دخمه ها و غارهای کوهستانی از اعتقادات آیین مهرپرستی است. مهرپرستی در ایران قبل از ظهور زرتشت رواج داشته و تا مدتها پس از ظهور وی نیز ادامه داشته است. اما نکته ای که به جاست به آن اشاره شود این است که بر اساس دانسته های تاریخی ظهور زرتشت حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بوده و بنا بر این آیین مهر پرستی نیز باید از حدود هزاره دوم قبل از میلاد تا ۵۰۰ الی ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در ایران رواج یافته باشد.

اما برابر نظریه ای که توسط آقای دکتر رکن الدین همایون فرخ استاد دانشگاه تهران ارائه شده است تاریخ تولد زرتشت توسط مورخین صهیونیست متعددا از حدود 6000 سال قبل از میلاد مسیح به 600 الی 700 سال قبل از میلاد مسیح تغییر داده شده است. ایشان در این باره مدارک و اسناد معتبری ارائه داده اند که جزو اسناد رسمی یونسکو ثبت شده و دانشگاههای معتبر ایالات متحده آمریکا نیز بر صحت این اسناد اعتراف دارند. چنانچه این قول اخیر پذیرفته انگاشته شود اظهار نظر بعضی از محققان مبنی بر آنکه روستای میمند قدمتی بیش از ده هزار سال دارد چندان دور از واقعیت به نظر نمی رسد. زیرا به این ترتیب تاریخ ظهور آیین مهر پرستی به پیش از ظهور زرتشت و بالطبع قبل از  ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد. اما در هر دو حال (چه بر اساس دانسته های تاریخی قبلی و چه بر اساس ادعای دکتر همایون فرخ) اولین حجره های حفاری شده در میمند برای نگهداری اجساد مردگان تدارک شده است. البته چه بسا که قبل از دخالت بشر حفره یا دخمه هایی نیز به صورت طبیعی در دیوارهای دره ای که محل استقرار فعلی میمند را تشکیل می دهند وجود داشته اما ترجیحا حفره های دیگری چه برای همان منظور اولیه یا کاربری بعدی(سکونتگاه انسانی) به آنها اضافه شده است. آنچه از شواهد امر بر می آید و غالب محققین به آن اشاره دارند آن است که این حفره های احداث شده در کوه از ابتدا برای سکونت پیش بینی و تدارک نشده است. اما در زمانی که چندان مکشوف نیست به مناسبتی گروهی از مردم این محل را برای سکونت انتخاب کرده اند. شاید از ابتدا نیز به این محل به عنوان یک سکونت گاه دائمی نمی اندیشیدند. لیکن به تدریج با پیش آمدن شرایط سخت تر یا شناخت مزیتهای احتمالی منطقه یا هر علت دیگری میمند به عنوان یک سکونت گاه انسانی شکل یافته است. می توان چنین تصور کرد که سرمای بی هنگام و طولانی مدت، کوچروانی را که بر اساس قاعده طبیعی در فصول سال در مراتع وسیع و سرسبز اطراف میمند به چرای دام خود اشتغال داشته اند ناگزیر به سکونت چند ماهه ای در این مکان که دره ای بسته در شکاف کوهپایه است که هم از نظر مصونیت از بادهای شدید کوهستانی و هم از بابت هجوم راهزنان نقطه ای امن بوده است کشانده باشد وجود چشمه سارهای کوچکی که از دامنه تپه ها جریان می یابد و هم چنین دسترسی به غرفه های سرپوشیده ای تماما امکان پناه دادن حیوانات و انسان را فراهم می آورده است احتمالا میمند را به عنوان سکونت گاه فصلی در آورده باشد

نوشته های ریچارد فرای دانشمند آمریکایی به نظریه ای که قبلاً اشاره شد قوت بیشتری می بخشد. وی می نویسد: "...در زمان اشکانیان بخش جنوبی کرمان از آن فارس بود و در مشرق و جنوب آن قبیله های مستقلی به هر سو کوچ می کردند این قبیله ها که هنوز در زمان اشکانیان کاملاً جا نیافته بودند و در اواخر دوره اشکانیان و اوایل دوره ساسانیان نقاط خوش آب و هوا در نواحی کرمان را برای سکونت انتخاب نمودند و هر قبیله ای در محلی استوار شده است، بابک پدر اردشیر فرمانروایی چندین قبیله را داشت و در اواخر سلسله اشکانیان در قسمتی از فارس و کرمان حکم می راند".  اما بر اساس نوشته های آربری هانری ماسه نمی توان تصور کرد که یکی از همین قبایل مذکور بنا به اضطرار در قبور باقی مانده از زمان مهرپرستان سکونت گزیده باشند، زیرا:

• ۱ـ زمان اشکانیان و ساسانیان احتمالاً هنوز آیین مهرپرستی در ایران رواج داشته است.(بر اساس دانسته های قبلی نه نظریه دکتر همایون فرخ)
• ۲ـ در صورتیکه تصور کنیم در اواخر دوره اشکانی و اوایل دوره ساسانی، آیین مهرپرستی در نواحی جنوبی و شرقی کرمان منسوخ شده باشد، به این نتیجه می رسیم که ساکنین این منطقه از فلات ایران آیین زرتشتی داشته اند.

در این صورت علیرغم آنکه مهر در آیین زرتشت از مرتبه خدایی تا در حد یکی از فرشتگان مقرب اهور مزدا و نگهبان عهد و پیمانها تنزیل یافته بود مع هذا هنوز در نزد زرتشتیان مورد پرستش و احترام بود. لذا پیروان مذهب مهرپرستی و آرامگاهها و معابد و پرستش گاههای آنها نیز مصون و محفوظ بوده است. بنابر این به نظر می رسد که ساکنین زنده حجره ها و حفره های درون میمند قبل از ظهور اسلام و استیلای اعراب در میمند ساکن شده باشند. محتمل است در یکی از حملات اعراب برای فتح مناطق کوهستانی غرب کرمان(از راه فارس)، قبیله ای از قبایل کوچ رو برای اختفای خود به شکاف این دره و حجره های نگهداری مردگان پناه برده و در اولین اقدام اجساد مردگان و اشیای آنها را معدوم کرده باشند. از آنجا که در اطراف حجره های یاد شده خاک وجود ندارد تا امکان محفوظ داشتن بقایای اجساد و اشیاء همراه آنها فراهم آید، بقایای مذکور به سرعت در جریان آزاد هوا و تحت تاثیر عوامل جوی محل قرار گرفته و از بین رفته اند. به احتمال زیاد این نظریه به واقعیت نزدیک است زیرا:

• ۱ـ اهالی میمند عموماً دارای موهای قهوه ای و چشمانی روشن هستند و این ویژگی در میان مردانی که ریش بور یا بلوطی دارند با وضوح بیشتری به چشم می خورد.
• ۲ـ در روستای میمند بر خلاف اغلب مناطق کشور آثار هیچ گونه امامزاده ای وجود ندارد.
• ۳ـ معروف است که تاکنون هیچ سیدی در میمند سکونت نداشته است.

اما در طول تاریخ بعد از اسلام هم میمند دارای ارج و اعتباری هم پایه شهری آباد بر سر راه کرمان به اصفهان بوده است. روستای صخره ای میمند از آنجا که از نظر دفاعی قلعه ای مستحکم است و به خاطر موقعیت استراتژیکی که از آن برخوردار است، غالباً قبایل شکست خورده کرمان به این منطقه پناه می آوردند تا از دست دشمنان در امان باشند

اماکن عمومی میمند

اماکن عمومی میمند/ مدرسه صخره ای

مدرسهْ قدیم روستا که اکنون به عنوان پایگاه میراث فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرد، به همان شیوه و طرح واحدهای مسکونی ساخته شده است. با این تفاوت که عرض و عمق کیچه و مسیر ورودی آن بیشتر از واحدهای مسکونی است و در آن پنج کلاس حفر گردیده است. کلاسی که در امتداد محور اصلی کیچه قرار گرفته، از سایر کلاسها بزرگتر است. به طور کلی هر چه از لبهْ شیب ابتدای کیچه به عمق آن وارد میشویم ابعاد کلاسها بزرگتر میشود. این مسئله ثابت میکند که حفاران میمندی به این باور سازه أی رسیده بوده اند که هر چه سقف با توجه به شیب ضخیمتر باشد، امکان وسعت دادن به فضای زیر سقف بیشتر است. از آنجایی که این فضا اختصاصاْ برای مدرسه احداث از گسترش یک خانه یا تلفیق یک خانهْ بزرگ با چند خانهْ کوچک درست شده است. طول کیچهْ مدرسه در حدود 18 متر و عرض آن از ابتدا تا انتهای کیچه از ۵/1 تا 6 متر متغیر است. ارتفاع کیچه در انتها که به ایوانی نیمه باز ختم میشود به 3/3 متر میرسد. پس از طی نمودن ۵/8 متر از ابتدای کیچه ، فضایی در سمت راست کنده شده است به ابعاد تقریبی 10/2×43/3 متر مربع و ارتفاع تقریبی 2 متر که از آن به عنوان دفتر مدرسه استفاده میشده است. روبروی این دفتر در سمت چپ کیچه، کلاسی به ابعاد تقریبی ۵/3×2۵/2 متر مربع و ارتفاع حدود 2 متر ایجاد شده است. در زیر ایوان انتهایی کیچه که ابعاد آن در حدود 6×60/3 متر مربع و ارتفاع آن به 30/3 متر میرسد، در سه جانب آن سه کلاس درس ایجاد شده است که ابعاد کلاس سمت راست ایوان تقریباً ۵/2×4مترمربع و کلاس سمت چپ ایوان 40/3×40/4 متر مربع میباشد و کلاس انتهایی ایوان که تا حدودی نظم هندسی به خود گرفته و به مربع نزدیک شده است دارای ابعادی در حدود 40/۵×40/5 متر مربع بوده و در انتهای کلاس طاقچه ای به عمق 7۵ سانتیمتر در ارتفاع یک متری از زمین و به طول 40/۵ متر ایجاد شده است که تختهْ سیاه در آن قرار میگرفته است. این کلاس در حال حاضر دارای دو ورودی به عرض 20/1و13/1 متر میباشد و در دیواره های طرفین ورودی هر کدام 3 طاقچه به عمق متوسط 45 سانتیمتر و عرض از 0۵/1 تا 20/1 متر و ارتفاع به طور متوسط 90 سانتیمتر در ارتفاع یک متری ازسطح  زمین قرار دارند. در جلوی کیچه، برای مدرسه حیاتی به وسیلهْ دیوار سنگ چین ایجاد شده است. سطح این حیاط در حدود ۵ متر بالاتر از جادهْ اصلی روستا قرار دارد و در وسط آن یک تک درخت به نام محلی "تایی" به چشم میخورد.

یکشنبه پنجم خرداد 1387

اماکن عمومی میمند/ حمام صخره ای

حمام قدیمی روستا همچون سایر اجزای معماری صخره ای چون در دل کوه کنده شده است، از نقطه نظر تاریخ، هنر، معماری و باستانشناسی شایان توجه و در خور اهمیت است. این حمام که در نوع خود بی نظیر بوده در زیر گذرگاه اصلی روستا (در اوائل مسیر) و در کنار رودخانهْ مرکزی روستا (رودخانه لاخیس) قرار دارد. جهت ورودی آن به سمت غرب (رو به رودخانه ) است. برای ایجاد این حمام که مساحتی در حدود 120 مترمربع دارد، ابتدا دو سالن یا اتاق بزرگ در کوه تراشیده اند و در مراحل بعدی با برپایی دیوارهایی، از سنگ لاشه و ملات ساروج قسمتهای مختلف حمام از جمله: راهرو ، رختکن ، گرمخانه ، خزینه و بالاخره محلی جهت نظافت را ایجاد کرده اند. حمام از سه قسمت تشکیل شده که هر کدام فضاهای مشخص و مستقلی از یکدیگرند .این فضاها عبارتند از:

فضای ورودی

فضای سربینه ( رخت کن)

فضای گرمخانه (صحن حمام)

درب ورودی حمام چوبی بوده و در قسمت غربی آن قرار گرفته است و با یک دالانی به ابعاد متوسط 2×80/4 متر مربع از قسمت شمال شرقی آن به قسمت رخت کن منتهی میگردد. پلان ورودی حمام تقریباً ذوزنقه ای شکل بوده و ارتفاع کف تا سقف آن به 90/1 متر میرسد. رختکن متشکل از سه ایوانچه است که نسبت به کف رختکن حدود 1۵ سانتیمتر بالاتر قرار گرفته اند. عمق این ایوانچه ها متفاوت بوده و از 80 سانتیمتر تا ۵/1 متر را شامل میشود. در وسط رختکن حوضی مدور به عنوان پاشویه با مصالح سنگ و ساروج، به قطر 20/1 متر و به ارتفاع 30 سانتیمتر ساخته شده است. از رختکن حمام با پشت سر گذاشتن ورودی واقع در ضلع شمالی آن به فضایی بزرگتر میرسیم که همان صحن حمام میباشد. حد فاصل بین رختکن و صحن حمام را دیواری که قسمتی از آن به صورت سنگ چین و قسمتی دیگر به صورت تراشیده شده از صخره می باشد، از هم جدا میکند. خزینه حمام را با چیدن دیواره ای سنگی در ضلع غربی گرمخانه ایجاد کرده اند. برای رفتن به داخل خزینه پله ای تعبیه شده که بالای آن طاقی کوچک و هلالی شکل با سنگ و ساروج قرار گرفته است. در گوشه غربی خزینه یک دیگ مسی قرار داده شده است که آب خزینه را با حرارتی که از زیر آن و از طرف تون حمام میرسیده، گرم میکرده است. همچنین در کنار خزینه ( قسمت جنوبی بعد از خزینه )  فضای باریک و کوچکی جهت نظافت و تمیز کردن در نظر گرفته شده است. در قسمت شمالی بعد از خزینه در یک گوشهْ دنج حوضچه ای به صورت پله کانی و مربع شکل به طول ضلع 30/1 متر و به عمق 70 سانتیمتر در داخل صخره حفر گردیده است. از این حوضچه جهت برداشت آب با ظرف و شستشوی بدن قبل از رفتن به خزینه استفاده می شده است. حجاران میمندی جهت تاْمین نور و روشنائی داخل حمام روزنه ای در سقف گرمخانه بوجود آورده اند و با نصب سنگ شفاف مرمری در محل روزنه، نور از خارج به داخل حمام پخش می شده است. دو عدد از این نورگیرها در حمام میمند وجود دارد که یکی از آنها روی صحن اصلی و دیگری روی دیوارهْ شمالی خزینه بین خزینه و حوضچهْ شمالی بعد از خزینه قرار گرفته اند. هرچند متاسفانه سنگ مرمر اصلی که کار نور پردازی را انجام می داده است اخیراً به سرقت رفته است. قسمتی از کف حمام با ملات ساروج و قسمتی دیگر با سنگ، فرش شده است. جهت استفاده از حمام آنطور که اهالی میگویند معمولاً تا ساعت 9 صبح، حمام مردانه و بعد از آن زنانه بوده است. متاْسفانه حمام فاقد هر گونه مدرک و کتیبه ای است که وضعیت بنا را مشخص کند. هر چند این حمام از نظر نقشه و پلان شبیه حمامهای دورهْ صفویه است ولی سالخوردگان میمندی معتقدند که "حاج عابدین "نامی که از ملاکین روستا بوده ، در حدود 200 سال پیش این حمام را ساخته است. قابل ذکر است که حمام قدیم تا حدود 30 سال قبل دایر بوده است. در سالهای اخیر تعدادی ساختمان و تاْ سیسات دولتی از جمله حمام بهداشتی در روستای میمند ساخته شده که با احداث این حمام دیگر از حمام قدیمی استفاده نمی شود .

چهارشنبه یکم خرداد 1387

اماکن عمومی میمند/حسینیه صخره ای

حسینیه میمند دروسط روستا و کمی بالاتر از مسجد در درهْ مرکزی میمند قرار گرفته است. حسینیه دارای سه ایوانچهْ الحاقی با طاق گهواره ای آجری میباشد که در انتهای این سه ایوانچه سه ورودی به حسینیه قرار گرفته است. از این سه ورودی، دو تای آن مخصوص ورود آقایان و یکی از آن که در سمت چپ واقع شده است مخصوص خانمها می باشد. در ایوانچهْ ورودی سمت راست، ورودی دیگری نیز وجود دارد که به انبار حسینیه راه دارد. شکل هندسی حسینیه کاملاً آزاد و بی نظم است. این بی نظمی هندسی در تمام فضاهای کنده شدهْ میمند وجود دارد. فضای اصلی حسینیه مساحتی بالغ بر 200 متر مربع دارد که جهت تقویت و ایستائی بنا، چهار ستون قطور تقریباً مربع مستطیل شکل با گوشه های منحنی و با اندازه های مختلف از جنس صخرهْ جداره ها تراشیده شده است. ارتفاع این ستونها از 2 الی 17/2 متر متغیر است. در قسمت جنوبی داخل حسینیه و چسبیده به انباری کنار ورودی  آقایان صفه أی قرار دارد که از آن به عنوان چایخانه استفاده میشود. در حال حاضر از داخل این صفهْ چایخانه دربی به داخل انباری باز نموده اند. بخش زنانه و مردانه تقریباً به نسبت دو به سه با پارچه أی سیاه رنگ از یکدیگر جدا شده اند. ارتفاع سقف حسینیه در قسمتهای مختلف آن متفاوت است. به نحوی که ارتفاع در برخی نقاط 80/1 متر و در برخی دیگر به 30/2 متر میرسد. در گذشته یک منبر صخره أی چسبیده به زمین و متکی به اولین ستون کنار ورودی وسط حسینیه وجود داشته است که اخیراً آن را تراشیده و به جای آن منبری چوبی قرار داده اند. بنا به گفتهْ آقای شیخ محمود مدیح المکتبی، با توجه به افزایش جمعیت روستا و کوچک بودن فضای داخلی حسینیه، حدود 20 سال پیش خانهْ ضلع شمالی متصل به حسینیه (قسمت مربوط به خانمها ) را خریداری کرده و با تراشیدن و برداشتن دیوار خانه، آنرا به حسینیه ملحق نموده اند.  حسینیه میمند مانند سایر فضاهای صخره أی آن هیچ گونه تزئین و اندودی ندارد و به علت فقدان کتیبه و یا اثر و مدرکی که بتواند بانی و قدمت قدمت آنرا مشخص نماید، وضعیت آن در هاله أی از ابهام باقی مانده است. از این حسینیه در ایام محرم و جهت برگزاری مراسمهای سخنرانی وعزاداری ابا عبدالله الحسین استفاده می شود .

جمعه بیستم اردیبهشت 1387

اماکن عمومی میمند/مسجد صخره ای

                              

مسجد روستای میمند بنایی است صخره أی که به احتمال قوی مولود تغییراتی است که در یک واحد مسکونی صخره أی داده شده یا از ترکیب دو یا چند واحد صخره أی هم جوار بوجود آمده است. این مسجد در ابتدای دره مرکزی و مشرف به رودخانه لاخیس قرار گرفته است. وسعت مسجد در حدود 120 متر مربع بوده و شکل هندسی آن مدور اما نامنظم و آزاد است. بعد از عبور از راهرویی به طول 80/8 متر و پهنای حد اقل ۵/1 متر به صحن مسجد میرسیم ، کف این راهرو با موزائیک فرش شده که هیچ گونه همخوانی با کف داخل مسجد ندارد.

    ورودی مسجد که متشکل از ایوانی است با سقف بیضی شکل و رو به سمت جنوب غربی که 70/2 متر پهنا و 70/1 متر ارتفاع دارد. سقف مسجد بر روی سه ستون استوار است که جنس ستونها از جنس صخره می باشد و ارتفاع آنها در حدود دو متر است .ظاهراً در محل قرار گرفتن ستون چهارم قطعه سنگی از سقف جدا شده که به علت نداشتن کارایی چندان در ایستایی آن ، ستون یاد شده برداشته شده است .

   محراب مسجد در داخل صخره کنده شده و ابعاد آن 1/1×1 متر مربع می باشد. حجاران میمندی که آثار و نشانه های کلنگ آنان بر در و دیوار ها و سقف مسجد هنوز به خوبی نمایان است در مسجد طاقچه ها، محراب و منبر سنگی ایجاد کرده اند. علاوه بر این در طرفین ورودی مسجد در داخل دیوار ، طاقچه هایی مخصوص قرار دادن کفش به وجود آورده اند. 

مسجد فاقد کتیبه و یا هر نوع اطلاعاتی است که دربرگیرنده وضعیت، قدمت و بانی بنا باشد. سالخوردگان محل بر این باورند که بانی مسجد "حاج محمد مسیحا " جد مادری شیخ محمود مدیح المکتبی روحانی فعلی روستا است. وی از اهالی میمند بوده که سفری به مکه معظمه داشته و مدت هفت سال در آنجا به تجارت مشغول بوده و در بازگشت از این سفر است که با پول بجا مانده از یکی از اعراب ساکن مکه که با او دوستی و الفتی داشته است و بنا به وصیت نامبرده که می بایست صرف کارهای خیریه و عام المنفعه شود ، شروع به ساخت این مسجد می نماید.

         آقای شیخ محمود مدیح المکتبی روحانی سالخورده میمند به استناد ابیات ذیل و بر اساس محاسبهْ کلمهْ "مرغ" به حروف ابجد ساخت و اتمام مسجد را 1240 ه ـ ق میداند:

           نشست چو مرغ سعادت  بر سربانی                   کنـده  است  مکان سجـــود ربانی

           نـــوشتـه  نـاظم عاقل بـرای تاریخـش                   به ابجد آمده مرغ ارحساب میدانی

دوشنبه یکم مرداد 1386

مسجد میمند

مسجد میمند که در وسط روستا قرار دارد نیز به شکل کیچه است. بنای آن را به جد شیخ محمود مدیح المکتبی "حاج محمد مسیحا" نسبت می دهند. او پس از بازگشت از حج، این مسجد دستکند را به وجود آورده و وقف نموده است. سال ساخت مسجد ۱۲۴۰ هجری قمری می باشد.(سال مرغ ـ بر اساس حروف ابجد تنظیم شده). فضای مسجد با سه ستون از کمر(کوه) تراشیده شده، درست شده، که به وسیله پرده ای بخش زنانه و مردانه مجزا می شود. محراب و سکوی آن نیز از کمر تراشیده شده است. هم چنین جا کفشی هایی در دیوارها و در دو سوی از کمر تراشیده شده است. مساحت مسجد حدود ۱۲۰ متر مربع است.

((برگرفته از کتاب: میمند، شاهکار جاودان ـ کبری ابراهیمی))

ویژگیها و خصوصیات میمندی ها

ویژگیها و خصوصیات میمندی ها

آقای حسین شمسی میمندی در سال ۱۳۲۸ می نویسد:"دروغ گفتن عیب بزرگ و نابخشودنی است. مهر و وفا و درستی و پاکدامنی از مختصات اخلاقی مردم این دیار است. عموماً مردمی قانع و بردبارند. زیر بار زور نمی روند و تملق نمی گویند و مهمتر احترام گذاشتن کوچکترها به بزرگتران است. صرفه جویی و قناعت یکی دیگر از ویژگیهای میمندیهاست."  شادروان دکتر حسین دادالهی در کتاب حاصل عمر خود در مورد میمندی ها می نویسد: "میمندیها دارای پوست سفید و چشمان آبی و شبیه مردم یونان می باشند!". اسراف و دور ریزی در نسل جوان میمندی هم معمول نبوده و می توان گفت خصلت مهم مردم میمند قناعت است. زیرا به هر آنچه دارند اکتفا می کنند. تعادل، رعایت حد اکتفا و منصف بودن از دیگر ویژگیهای مردم این دیار است. میمندی از افراط و تفریط و ریخت و پاش بی مورد گریزان است. از آنجا که نظام ارباب رعیتی در میمند وجود نداشته فاصله طبقاتی هم در بین آنها وجود ندارد. در مردم میمند خصلتهای عشایری نیز دیده می شود. از جمله: روحیه سلحشوری، انتقام جویی، علاقه به تفنگ و شکار. میمندی همیشه آماده خدمت و تفنگش پر بوده و هیچ زمانی زیر سلطه گروه خاصی قرار نداشته است. ایمان و اعتقاد به خدا و وطن دوستی در میان میمندی ها فراوان است. در کودکی به فرزند یاد می دهند که باید نسبت به مسایل دین معتقد و پایبند باشد. مثلاً زمانی که کودکی روزه بگیرد به خاطر اولین روزه به او " سر روزه ای" می دهند که این معمولاً یک بره یا کهره و یا درخت گردو و یا بادام می باشد. کودک یاد می گیرد که در صورت رفتار نامناسب از سوی خانواده مورد بی مهری قرار گرفته و طرد می شود. حفظ آبرو و رازداری از نکات مهمی است که همواره مد نظر است. از همه مهمتر سختکوشی و مقاومت در برابر مشکلات و سختی هاست که با آموزش های غیر مستقیم به کودک یاد داده می شود چون معتقدند بچه نبایستی به حال خود بار بیاید. کودک میمندی چه دختر و چه پسر سخت کوشی و تلاش را همراه علم آموزی یاد گرفته زیرا علم و دانش همراه با تلاش است که موجب موفقیت انسان است.

برگرفته از: "میمند شاهکار جاودان"ـ سرکار خانم کبری ابراهیمی

گورستان های میمند

قبرستان قلیها بر روی تپه أی قرار گرفته که اهالی به آن " تل قلیها " میگویند . این قبرستان با وسعت تقریبی 40×60 متر در حدود یک کیلو متری جنوب میمند و در غرب رودخانه أی به همین نام بر روی پشته أی که از کف رودخانه حدود 50 متر ارتفاع دارد ، واقع شده است . قبرستان قلیها در حد فاصل دو آبادی "لِلُن "و " کهن مور " قرار گرفته است .

         صورت قبور با دو نوع سنگ پوشیده شده که یک نوع از آن مانند قبرستان پیشین با سنگهای تخت و بلند که از کوههای اطراف تهیه میشده و دیگری با سنگهای مرمرین سفید که اغلب سنگهای قبور از نوع اخیر است .

         کتیبه های سنگ قبور شامل عبارات و کلماتی چون " الله ، محمد ، علی " و ذکر مشخصات متوفی میشود .

         به استناد نوشته های روی سنگ قبور ، تدفین در قبرستان قلیها از زمان صفویه تا دورهْ اخیر صورت گرفته است .

         قدیمی ترین سنگ قبر خوانده شده مربوط به سال 1014 هـ . ق  است که در قسمت شمالی قبرستان قرار دارد . با توجه به این امر به نظر میرسد ، قدیمیترین قسمت قبرستان ضلع شمالی آن باشد .

         قبرهایی که در ضلع جنوبی قبرستان واقعند از نظر زمانی مربوط به دورهْ قاجار میباشند .

گورستانهای میمند/گورستان لا خورین

گورستان لا خورین در جنوب آبادی لا خورین ، در زمینی سنگلاخی و در دامنهْ تپه أی با وسعت تقریبی 40×70 متر واقع شده و با چند درخت « تایی » مشخص شده است. صورت قبور که همگی در جهت قبله اند همچون گورستان قدیمی روستا متشکل از تخته سنگهای سیاه رنگی است که از کوههای اطراف به محل آورده شده و مزین به نام " الله ، محمد ، علی " و سایر مشخصات متوفی و در بعضی موارد با نقش جانوری شبیه بز همراه است، میباشند. بر اساس بررسیهای انجام شده این قبرستان از نظر زمانی از دورهْ میانی صفویه تا اواسط دورهْ قاجاریه را شامل میشود. علاوه بر گورستانهای یاد شده، گورستانی نسبتاً جدید در غرب میمند واقع شده که امروزه نیز تدفین مردگان در آن صورت میگیرد. متاسفانه با عبور رشته قنات میمند از نزدیکی قبرستان یاد شده، استفاده و مصرف آب آشامیدنی، سلامت اهالی را به خطر انداخته است که در این مورد لازم است ادارهْ بهداشت و دیگر ادارات مسئول جهت تاْمین سلامت اهالی محل و بهداشتی کردن آب شرب مصرفی آنان اقدامی عاجل و شایسته مبذول دارند.گورستان قدیمی میمنددر ضلع جنوبی میمند ( حد فاصل میمند ـــ در کُنوئیه ) در پشت مدرسهْ راهنمایی (که فعلاً به دلیل نداشتن دانش آموز از آن به عنوان اردوگاه تربیتی استفاده میشود) قبرستان قدیمی بر دامنهْ تپه أی در قسمت شرقی رودخانهْ فصلی واقع شده با درختان توت و تایی که سالخوردگی و استواری قامتشان نظاره گر داستان محزون و غم انگیز انسان دیروزی در عالم فانی و خاکی است که امروزه جز توده أی خاک و سنگی بر گوری اثری از آن بر جای نمانده است، و همین سنگ قبور بجا مانده که مدارک مادی پژوهشگر محسوب میشوند گویا خود تاریخ مستندی از سرنوشت انسان در این چنبرهْ چرخ است.قبرها با اندکی انحراف در جهت قبله اند. صورت قبور با تخته سنگهای صاف و کم عرضی که بنا به گفتهْ اهالی محل از کوهی که از شمال شرقی تا غرب میمند امتداد دارد، تهیه و پوشانده شده است. این سنگها که از نوع سنگهای ورقی و سیاه رنگند علاوه بر اینکه روی قبور را به صورت افقی پوشانده اند، در طرفین قبور نیز به صورت عمودی  نصب شده اند .کتیبهْ روی سنگ قبرها ظاهراً توسط افراد بومی نقر شده که شاید  به علت کمی سواد آنان دارای غلط املایی نیز میباشند. گذشته از ذکر نام و تاریخ فوت و سایر مشخصات متوفی بر روی سنگها ، مطالبی دیگر شامل آیاتی از قران مجید، اغلب با مضمون " کل من علیها فان و یبقی وجهه ربک یا ذوالجلال والاکرام " و درود و سلام بر ائمهْ اطهار و معصومین و نیز اشعاری در رثای مردگان بخصوص در غم و هجران جوان و نوجوان از دست رفته کنده  شده است.به عنوان نمونه بر روی سنگی که بر بالای قبری نصب شده است و تاریخ آن 1030 هـ ـ ق میباشد چنین حک شده است :         کل من علیها فان و یبقا         وجه ربک یا ذوالجلال والاکرام         در تاریخ شهر سنهْ 1030 وفات یافت         فقیر حقیر نوجوان پانزده ساله مولانا شاه         محمود بن مولانا صدرالدین علی شجاع الدین         رفیق یزدان کسی باد               که کاتب را با الحمد کند یاد        ………………              که شاه محمود را به الحمدی کند یاد         افسوس که از صف جوانان رفتیم از آمدن جهان ………… رفتیم         سنگ پائین قبر که به صورت عمودی کار گذاشته شده شامل این عبارات منقور است .         اللهم صل علی نبی والوصی والبطول والبستین         والسجاج والباقر والصادق والکاظم والرضا والتقی         والنقی والعسکری والمهدی صاحب الزمان           صلوات الله و سلامه و ترکات الله بن ؟ عامه علی         نبینا و علیهم اجمعین طاهرین        المعصومین من آل طه ………به اعتقاد محققین میراث فرهنگی  قدمت این قبرستان به قبل از اسلام میرسد.

گورستان های میمند/ گورستان سر کله

         گورستان سر کله بر روی تپه أی به همین نام و کنار درخت بنه موسوم به " درخت نظر " قرار گرفته است . این قبرستان در فاصلهْ 10 کیلومتری شمال شرقی میمند واقع شده است . سنگ قبور این گورستان همچون دیگر گورستانهای میمند از کوههای اطراف تهیه و بر بر روی قبر به صورت عمودی کار گذاشته شده است . اغلب قبرها فاقد سنگ قبری هستند که  حاوی مشخصات متوفی باشد . این قبرها را با انباشتن قلوه سنگهایی به صورت برجسته نشان داده اند .

         بر اساس بررسی های انجام شده تدفین در این گورستان از سالهای 1242 هـ . ق تا سال 1385 هـ . ق صورت گرفته است .

         سنگهای قبر اغلب مزین به نام "الله ، محمد ، علی " که در برخی موارد به صورت مخفف "ا ــ م ــ ع" منقور شده ، میباشند و علاوه بر این سایر مشخصات متوفی نیز ذکر شده است .

آبادیهای میمند

آبادی‌ها، محل کوچ سوم در تابستان است. حدود ۳۵ پارچه آبادی (دهات) در میان دره‌های سرسبز، در کنار باغات و مزارع هریک از ۲ تا ۲۸ خانوار را در خود جای می‌دهند. از محصولات باغات می‌توان به گردو، بادام، سنجد، به، اَنار، کلکویی (زالزالک)، توت، هُرمو (گلابی)، انگور، شاتوت، هَلی‌سیا (آلوسیاه) و… اشاره کرد. برگ این درختان، به ویژه سنجد و گردو و گاه انگور و همچنین تایی(تاویق) و تلخه‌بید را، در پاییز برای مصرف دام باز می‌کنند. امروزه مزارع فعال نیز، به دلایلی، همچون کم آبی و حمله گرازها، بسیار کاهش یافته‌اند. اقامتگاه اهالی در اینجا، کَپَر و گُمبه است. راه گمبه از کپر است. دیواره آن سنگچین مدوری به ارتفاع حدود قد انسان است و پوشش مخروطی آن از تیر چوبی و سرشاخه و گاه خاک است. چنان‌که گمبه را به دلیل سختی بستر، نتوانند درون زمین پایین ببرند و یا قطر دایره آن زیاد باشد، از ستونی چوبی، به نام چِل‌مرد، که بارِ راس سقف مخروطی آن را تحمل می‌نماید بهره می‌برند. پوشش کامل‌تر گمبه، پناه بهتری برای روزهای بارانی و سرد اوایل پاییز پدید می‌آورد و نیز، جا‌یگاه مناسبی برای اسباب زندگی است. پرواربند یا کوزاردون یا کُت‌پرواری (کُت = سوراخ، حفره)، نیز کنار کپر است و آخور، ایندو را تا حدی، به شکل نیمه‌باز، از یکدیگر جدا می‌کند. پَزدان، پستو و یا پرواربندی است محفوظ‌تر، که در کنار گمبه ساخته می‌شود. مشکدان، همانند کپر کوچکی است که سازه و جریان هوا برای نگهداری مشک او ( مشک آب)، مشک اسپار (دوغ جوشانده یا مایه کشک بی آنکه در آفتاب خشکش کنند؛ که با ادویه می‌آمیزند و از خوراک‌های پایه میمندی‌هاست) و دوغدون ( مشک نگهداری دوغ و ماست) تأمین می‌کند. کَهنی سه معنا دارد، یکی فلاخن، که آن را می‌بافند، دیگری کپری کوچک و قابل جابه‌جایی که با سه تیرک چوبی که سرآنها دوفاق است و هرمی را شکل میدهند، ساخته می‌شود و نیز ساخت جایگاه ساده‌ای به‌روی درخت، با جای دادن چند تیرک چوبی افقی و تکه‌ای گلیم، برای استراحت و نگهبانی از محصولات یا پهن کردن و خشک کردن فرآورده‌ها.

فلسفه معماری صخره ای

در بیان فلسفه معماری صخره ای گفته اند که بر اساس معتقدات خاصی بوجود آمده است، در فرهنگ ملل قدیم کوه عنصری مقدس و مورد احترام بوده است و نقش مهمی در مراسم و آداب مذهبی داشته است. اکثریت مهمی از اقوام معتقد بوده اند که جایگاه خدایان بر فراز کوههای بلند و خوش منظر بوده است. گروهی از ملتها مراسم ستایش خدایان را در ستیغ کوهها و جاهای بلند انجام می دادند. مانند بابلیان که جایگاه اصلی مردوک را بالای کوه می دانسته اند. یونانیان باستان نیز کوه آلپ را محل اجتماع خدایان می دانسته اند. یکی از ادیان و عقاید کهن که در ازمنه باستان در نزد قبایل قدیم آرین به ظهور رسید و طی مرور ایام تکامل بسیار حاصل کرد آیین مهرپرستی یا پرستش میترا است. در اوستا از میترا مانند خدای مقتدر و قهار و جنگ آور نام برده شده که به اهورمزد یاری می رساند تا بر اهریمن پیروز گردد. به عقیده پیروان میترا، خدای مهر(خورشید) روزی به صورت آدمی در غار، از کوهی بصورت صخره صما ظهور خواهد کرد. چون ابتدای ظهور میترا در غاری در کوه بود از این رو از آن پس پیروان میترا معبدهایی برای خود درون حفره کوهها یا در دل دخمه ها بر پا می کنند و در آنجا به عبادت پرداخته و به میترا قیام می نمایند. این عقاید بر روی فلات ایران بیشتر از نواحی دیگر اشاعه داشت. بعضی از ادیان ایرانی چون مهرپرستی و زرتشتی ارتباط مستقیم را با تقدیس کوه آشکار می دارند. آیین مهرپرستی سالها پیش از  آیین زرتشتی پدید آمده و از فرهنگ اقوام آریایی محسوب می شود.

یکی از ارکان آیین مهرپرستی بر شکست ناپذیر بودن و جاودانگی پدیده ها استوار بوده است. مهرپرستان معتقد بوده اند که خورشید شکست ناپذیر و جاودانه است و همین مساله شکست ناپذیری و جاودانگی است که انسان را به سوی تقدیس کوهها می کشانده است. از اینجاست که مهرپرستان عقیده داشته اند که مهر از سنگ متولد شده زیرا شکست ناپذیر و جاودانه است و در هر حال مسئله جاودانگی در تمام فرهنگ میترا به چشم می خورد. از این جهت است که معماری صخره ای را می توان به مهرپرستان ایران نسبت داد زیرا معماری صخره ای نیز جاودان باقی می ماند.

دکتر غلامعلی همایون در بیان معماری صخره ای میمند می نویسد:((...مهرپرستان بدون شک در حوالی فارس و کرمان نیز مهرابه هایی داشته اند))، وی در بیان ارتباط معماری صخره ای میمند و آیین مهرپرستی می نویسد:((... معماران و حجاران میمندی که شاید آیین مهرپرستی داشته اند در کمال قدرت، معتقدات مربوط به آیین خود را در معماری یعنی مساکن خود پیاده نموده اند، می دانیم نیروی مبارزه و سرسختی یکی از اصول آیین مهرپرستی است.))، او معتقد است تمامی این افکار با ساختمان مجموعه خانه های میمند تطابق دارد و این مجموعه نشان می دهد که مردمی مبارز و سرسخت و ایمان گرا در ساختمانش دخالت داشته اند، معماران و حجاران میمندی معتقد بوده اند که طبیعت یعنی کوه و صخره شکست ناپذیرند و باید در شکم طبیعت زندگی کنند. انسان میمندی می خواسته است به وسیله کار پر زحمت و پر ارزش خود یعنی کندن کوه و صخره تسلط خود را بر طبیعت نشان دهد.

تعریف معماری صخره ای

تعریف معماری صخره ای

هرگاه در صخره ای حفره ای ایجاد نماییم و به تدریج حفره را وسعت دهیم تا فضاهای مورد احتیاج مثلاً خانه و یا آرامگاهی ایجاد شود آنرا معماری صخره ای می نامیم. به عبارتی معماری صخره ای محصول مبارزه انسان با صخره، جهت ایجاد فضای مناسب است. در معماری صخره ای از مصالح آزاد و معمولی، ساختمان به وجود نمی آید بلکه ساختمان از صخره طبیعی است. معماری صخره ای در درون صخره به وجود می آید و سنگ صخره ای کالبد آن است، زیرا مانند پوسته ای مستحکم اطراف این فضای درونی را گرفته است. بناهای معمولی به راحتی بر اثر عوامل طبیعی، انسان و گذشت زمان ویران می شوند در صورتیکه این عوامل در معماری صخره ای تهدید به شمار نمی آید، بلکه فقط زمین لرزه ای شدید می تواند تا حدودی به معماری صخره ای آسیب برساند. از صدها محل کنده شده در صخره ها که در خط زلزله قرار داشته اند فقط تعداد کمی ویران گردیده اند. همچنین ویران نشدن و جاوید ماندن معماری صخره ای در بازسازی تاریخ تمدن ملتها نقش بزرگی را ایفا کرده است و در حقیقت بشر از نظر تاریخی و فرهنگ خود به معماری صخره ای بیشتر از معماری معمولی مدیون است. تعداد کثیری از مساکن و آرامگاهها که هنوز در ایران پابرجا و استوار هستند مدیون معماری صخره ای می باشند. بنابراین معماری صخره ای به عنوان یک مجموعه تاریخی از نظر هنر معماری، باستان شناسی، تاریخ ادیان و روابط فرهنگی در خور اهمیت و شایان توجه است، همچنین معماری صخره ای از نظر دفاع در مقابل هجوم دشمنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

شعرمیمند

گــــــر کــــه باشد مایــــه ی فخـــــر و غـــــرور بــــابکان

یک اثــــــــــر کافــــــی بــــــود او را ز عهـــــد باستــــان

این اثــــر دانـــــی چه باشد؟ کــــــوی پر فـــــرهـــاد ما

خطه ی میـــمنــــد، یـــعنـــی بیسـتــــون آبــــــــــاد ما

ای بسا فــــرهــــادهــــا در خــــواب شیــــرین رفته اند

تـا بــه قلـــب سنگهــــای سخت سنگین رفتـــه انــــــد

خـــانــــــه کنــــدن در دل این کـــــــوههــــای سربلنـــد

ای بسا سرهــــای ســـودایـــی فکنــــده در کـــــمنــــد

زان اگـــر خواهــــد نشان از قـــــدمت و تـــــــاریــخ کس

شهــــر مــا را خـــــانه هـــــای سنگی مــــــیمنـــد بس

اقتصــــاد شهـــربــــابــــــک بیشتـــــــر در روستــــاست

دامـــن سبــــز طبیــــعت سایــــه ی لــــطف خـــداست

بــــــانـــــــوان روستـــــــا نــــــان محلــــی می پــــــزند

در تنــــــور عشـــق، احســـان محلـــــی مــــی پــــــزند

بانــــوان ، فصـــل درو عطــــر تبســــم  مـــــی زننـــــــد

شانــــــــه ها  بر کـــــاکــــل زرین گنـــدم مـــی زننــــــد

دختــــران روستــــــــــــا زینــــت نگـــــار قـــــالـــــی اند

سربــــــــــــداران محــــبت ، پــــای دار قــــالــــــی انـــد

پیـــــــــرزن می ریسد از پشــــم طبیــــــعی دوکهـــــــا

دختــــــرک بـــر تـــــار قــــالـــــی می نشانــــد کوکهـــا

می کشد از لابــــــلای هــــر نــــخ  قــــــالــــــی ســـرک

دستهـــــــــــــای رنگـــــی و انگشتهـــــای پـــر تـــــــرک

ویژگی‌های طبیعی میمند

ویژگی‌های طبیعی میمند
آب و هوای میمند از نوع معتدل کوهستانی است که از ویژگی‌های آن زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است و روستای‌ تاریخی میمند در مرز مشترک دشت و کوهستان قرار دارد و این دشت در فاصلة شهربابک و میمند قرار داشته و درگذشته پوشیده از درختان‌ پسته و بادام‌وحشی بوده که در حال حاضر محدود به دشت‌های اطراف روستای میمند می‌شود.

کمی نزدیک‌تر به به روستای‌ ‌میمند نیز درختان توت و شاه‌توت به وفور یافت می‌شود، دشت میمند همچنین مملو از جانوران بیابانی همچون مار، سوسمار، جوجه تیغی، لاک‌پشت، خرگوش و ... است به علاوه در کوهستان‌های‌ میمند نیز حیوانات ‌وحشی مختلفی مانند آهو، پلنگ، گرگ، روباه، بزکوهی، کبک و پرندگان شکاری یافت ‌می‌شود.

چند رودخانه فصلی و تعدادی قنات به علاوه چند چشمه در میمند و اطراف آن وجود دارد که موجب رونق کشاورزی در این منطقه شده ‌است.

کشاورزی در میمند مانند سایر آثار طبیعی جلوه ویژه‌ای به این روستا می‌دهد در فصل بهار میمند زیباترین چهره را به خود می‌گیرد، طراوت، شادابی و سرسبزی دشت میمند و آب و هوای مطلوب آن انبوهی از جمعیت شهرها و روستاهای اطراف را به سمت خود کشیده و مردم اوقات فراغت خود را در این روستا و یا در کنار چشمه‌ها، قنات‌ها و رودخانة میمند می‌گذرانند.